İşçilerin çalışma şartları ve hakları ile ilgili düzenlemelerin yapıldığı temel yasa 4857 sayılı İş Yasasıdır.
İşçinin yasal çalışma süresi ne kadardır?
Çalışma süresi İş Yasasının 63. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. BU 45 saatlik süre genellikle haftanıngünlerine eşit olarak dağıtılır. Fakat tarafların anlaşması şartıyla çalışma sürelerinin günde 11 saati aşmamak koşulu ile, haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılabilmesi de mümkündür.
Günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işçilere önceden duyurulmak zorundadır.
Haftalık 45 saatlik normal çalışma süresi cumartesi çalışılmayan işlerde günlük 9 saat, cumartesi günü çalışılan işlerde ise 7.5 saat olarak belirlenir. Çeşitli esnek çalışma yöntemlerini çalışma hayatımıza kazandıran 4 bin 857 Sayılı İş Kanunu çalışma süreleri açısından da "denkleştirilmiş çalışma süreleri"ne ilişkin hükümlere yer verir.
Denkleştirme süresi, haftalık genel çalışma süresi en çok 45 saat olmak ve işçi ile işverenin anlaşması kaydıyla, haftalık çalışma süresinin günde 11 saati aşmamak koşuluyla haftanın çalışılan günlerine dağıtılmasıdır. Bu şekildeki denkleştirme iki aylık periyot içinde gerçekleşir. İki aylık dönem içerisindeki toplam çalışma süresi, bu iki aydaki haftalık normal çalışma sürelerinin toplamını (örnek 8 hafta 360 saat) aşamaz. Kısacası denkleştirme döneminin tamamında, haftalık ortalama çalışma süresi yine en çok 45 saat olmalıdır. Toplu iş sözleşmesiyle denkleştirme dönemi dört aya kadar uzatılabilir.
Denkleştirme uygulamasında önemli bir koşul, günlük çalışma süresinin 11 saati geçemeyecek olmasıdır. Bazı günler günlük mesainin 11 saate kadar uzatılması, dolayısıyla o haftanın toplam çalışma süresi 45 saati geçmiş olmaktadır. Örneğin haftanın altı günü, günlük 11 saat çalışılan bir işyerinde o hafta toplam çalışma süresi 66 saat olacaktır. Bu yolla 45 saati aşacak şekilde çalışılan haftalarda 45 saatin üzerindeki çalışma süreleri, diğer haftalarda çalışma süresi 45 saatin altına indirilerek mahsup edilir. Bunun için ya işçilerin günlük çalışma süresi azaltılır ya da bazı günler işçilere tatil verilir.